Zeigarnik Etkisi Nedir?
Litvanyal覺 psikolog Bluma Zeigarnik, 1927’de kesintinin haf覺za ileme 羹zerindeki etkisini g繹zlemledi. Profes繹r羹 Kurt Lewin, Berlin niversitesi’nde okurken, bir kafedeki garsonlar覺n tamamlanmam覺 siparileri, paras覺 繹denenlerden daha fazla bir ekilde hat覺rlad覺klar覺n覺 fark etmiti. G繹r羹n羹e g繹re bu, bir g繹revin tamamlanmas覺n覺n , g繹revin unutulmas覺na yol a癟abileceini g繹sterirken, garsonun tamamlanmam覺 siparileri daha fazla hat覺rlamas覺n覺 salamaktayd覺.
Zeigarnik bu hipotezi deneysel bir ortamda test etmeye karar verdi ve bulgular覺n覺 1927’de “Tamamlanm覺, Tamamlanmam覺 G繹revler zerine” makalesinde yay覺nlad覺. Deneyde, her kat覺l覺mc覺dan bir bulmacay覺 癟繹zme veya bir bulmacay覺 bir araya getirme gibi bir dizi ayr覺 g繹revi tamamlamas覺n覺 istedi. devlerin yakla覺k yar覺s覺nda, kat覺l覺mc覺lar deney s羹perviz繹r羹 taraf覺ndan yar覺da kesilirken, kalan g繹revler i癟inse kesintisiz olarak tamamlamalar覺 i癟in kendilerine zaman verildi.
Deneyin ard覺ndan, Zeigarnik her kat覺l覺mc覺yla g繹r羹erek, denedikleri her g繹revin ayr覺nt覺lar覺n覺 hat覺rlamalar覺n覺 istedi. Sonu癟lar a覺rt覺c覺yd覺, ancak Lewin’in kesintinin garsonlar覺n haf覺za tutmas覺 羹zerindeki etkisine ilikin ilk g繹zlemini doruluyor gibi g繹r羹n羹yordu.Bu olaya Zeigarnik Etkisi ad覺n覺 verirmitir.
Yaam覺m覺zda Zeigarnik Etkisi
Yaz覺m覺n ba覺nda da dediim gibi Zeigarnik etkisi yaam覺m覺z覺n her alan覺nda biz fark etmesek bile ger癟ekleiyor. Mesela dizilerin hep en heyecanl覺 yerlerinde kesilmesi ya da baz覺 filmlerin sonunun yoruma a癟覺k bitirilmesi gibi bizim merak duygumuzu ateleyecek ve bir癟ok teori kurmam覺za sebep olacak baz覺 pazarlama stratejileri bile Zeigarnik etkisinden faydan覺lanarak haz覺rlan覺yor. Ancak eer biz bu etkinin fark覺nda olursak onu y繹netebilir ve kendi yarar覺m覺z i癟in kullanabiliriz.
Zeigarnik Etkisinin Faydalar覺
Zeigarnik etkisini kullanarak asl覺nda s羹rekli ertelediimiz ileri h覺zl覺 bir ekilde bitirebiliriz. Bunu yapmak i癟in ertelediiniz veya yapmay覺 癟ok sevmediiniz bir ii secin ve bu ie ufak da olsa balay覺n. Mesela yapman覺z gerekenler hakk覺nda ufak bir arat覺rma yapabilirsiniz. Eer ufak da olsa bir iinizi yapmaya balarsan覺z beyniniz bu ii hemen bitirmek ve rafa kald覺rmak isteyecektir. B繹ylece s羹rekli ertelediiniz ileri h覺zl覺 bir ekilde bitirebilirsiniz.
Zeigarnik etkisinin faydalar覺n覺 ders 癟al覺覺rken de kullanabiliriz. Derslerinizi uzun uzun 癟al覺maktansa o derse k覺sa molalar vererek yine zeigarnik etkisini harekete ge癟irebilirsiniz. Bu ekilde yapman覺z gereken eyler y覺覺lmadan t羹m ilerinizi h覺zl覺 bir ekilde tamamlayabilirsiniz.
Tabii ki, zeigarnik etkisinin bizi k繹t羹 y繹nde etkileyen baz覺 taraflar覺 da var.
Zeigarnik Etkisinin Zararlar覺:
Siz yar覺m kalan ilerinizi s羹rekli ertelerseniz beyninizde tam tersi o ii bitirmek i癟in sizi s羹rekli zorlayacakt覺r. Bu durumda doal olarak sizi strese sokacak ve o an yapt覺覺n覺z ie odaklanman覺z覺 engelleyecektir. Sonland覺r覺lmam覺 iler, zihni megul ediyor. Bu meguliyet ise yapt覺覺n覺z dier ileri etkileyerek onlar覺 hakk覺yla yapmam覺za engel oluyor.
Bu etkinin bize zarar verdii baka bir konu ise duygular覺m覺z. Eskiden yaad覺覺m覺z birtak覺m olaylar veya sorunlar uzun y覺llar boyunca bizim zihnimizi megul edebilir. Hatta bu olaylar d繹nemsel olarak stres ve sinir d羹zeyimizin y羹kselmesine neden olarak yaam kalitemizi d羹羹r羹r.
Bu tarz durumlarda oluan zeigarnik etkisinden de ise kurtulman覺n 2 tane yolu var.
Birincisi yar覺m kalan iinizi bitirmektir. 襤kincisi ise zaman覺n bize bu olay覺 unutturmas覺n覺 beklemek. 羹nk羹 zaman zihinden daha g羹癟l羹d羹r ve biz istesek de istemesek de baz覺 eyleri bize unutturacakt覺r.
Hayat覺m覺z boyunca bir癟ok eyi yar覺m b覺rak覺yor, bir癟ok eyden dolay覺 pimanl覺k duyuyoruz. Bir癟ok eyi kar覺m覺zdakine s繹yleyemiyoruz. Bu tarz durumlar herkesin yaad覺覺 ve hayat覺n bir par癟as覺 olan durumlar. Ancak b繹yle eylerin sizi bunalt覺p zaten olduk癟a megul olan zihninizi daha da doldurmas覺na izin vermeyin. Ge癟eleri yast覺a ba覺n覺z覺 koyduunuzda bu d羹羹ncelerin sizi 羹zmesine izin vermeyin. 羹nk羹 bunlar覺 癟繹zmenin basit ve etkili yollar覺 var. Biriyle bir derdiniz mi var, gidin onunla konuun. Yar覺m kalan bir iiniz mi var, bitirin o iinizi. Yapmay覺 癟ok istediiniz bir ey mi var, yap覺n onu. Zihniniz bunlarla megul olmas覺n ki daha yarat覺c覺 eyler yapmaya vakti ve hali olsun.
Unutmay覺n zegarnik etkisini nas覺l kullanaca覺n覺z sizin elinizde. Bunu kontrol edebilir ve daha sakin, dertsiz ve mutlu bir hayat yaayabilirsiniz. Yeter ki ilerinizi ve d羹羹ncelerinizi yar覺m b覺rakmay覺n.
