Psikolojinin Deneysel Tarafına Daha Yakın Bir Bakış
İnsanların davranışlarını ve düşüncelerini etkileyen faktörler nelerdir? Deneysel psikoloji, zihin ve davranışları araştırarak bu soruları cevaplamak için bilimsel yöntemler kullanır. Deneysel psikologlar, insanların neden bazı şeyleri yaptığını daha fazla öğrenmek için deneyler yaparlar.
Deneysel Psikoloji belirli bir dal değildir, bunun yerine genellikle bilimsel eğitim alan psikologların veri toplamak ve analiz etmek için kullandığı standart yöntem ya da teknikleri ifade eder. İnsan davranışını anlamak için bu benzersiz yaklaşımın tüm psikoloji okulları tarafından nasıl kullanıldığını öğrenmek için okumaya devam edin.
Deneysel Psikoloji Tarihi
Deneyler her zaman psikoloji alanının bir parçası olmuştur. Modern psikolojinin babası Wilhelm Wundt, 19. yüzyılın başlarındaki deneylerinde matematiksel hesaplamaları kullandı. Yıllar boyunca farklı psikologlar deneysel psikoloji alanını geliştirdiler. Örneğin, deneysel psikoloji, yıldız profesörleri tarafından incelenen en üst psikoloji dallarından birisidir. Bir araştırma laboratuvarı kurulması ardından, ilk deneysel psikolojik ders kitabını yayınlayan bilim adamı çeşitli deneyler yaptı. Modern zamanlarda, deneysel psikologlar laboratuvar ve klinik temelli deneyler yapmak için tüm psikoloji okullarında çalışırlar.
Deneysel Psikolojinin Arkasındaki Metodoloji
Deneysel Psikoloji titiz ve iyi kontrol edilen deneylere bağlıdır. Bu denemeler sırasında, insan ve hayvan denekler dış uyaranlara maruz bırakılır ya da spesifik davranış talimatları verilir. Hemen hemen herkes, bir labirentte gezinmeye çalışan bir fare veya bir bulmacayı anlamaya çalışan primat gibi belirli deneylere aşinadır. Bununla birlikte, insan deneyleri çok daha karmaşıktır. Örneğin, deneysel psikolog yabancı değişkenleri, çevresel koşulları ve deneyci yanlılığını hesaba katmalıdır. Ayrıca uygun bir numune boyutu seçmeli, işlemleri doğru tanımlamalı ve sağlam istatistiksel analiz kullanmalıdırlar. Tüm bilimsel psikoloji çabaların temellerinden biri olan akran incelemesine dayanabilmek için, deneyler tamamen kontrol edilmeli ve mükemmel bir şekilde yürütülmelidir.
Deneysel Psikolojinin Arkasındaki Bilim
Tek bir disiplinden daha fazlasıdır. Çünkü sosyal psikolojiden, eğitim psikolojisine kadar her okul için bilimsel araştırma içerir. Deneysel psikologlar ve bilim adamları aynı temel dört ilkeye inanırlar. İlk olarak determinizm, tüm fenomenlerin bir çeşit sistematik nedene sahip olduğu anlamına gelir. İkincisi ampirizm, nesnel gözlemin çevremizdeki dünyayı yorumlamanın anahtarı olduğu anlamına gelir. Üçüncüsü parsimony, bilim adamlarının teorileri geliştirmek ve araştırmak için minimalist bir yaklaşımı tercih ettiği anlamına gelir. Yani, bilim Occam’ın ustura prensibini benimser, bu da en az varsayımlara sahip teorinin mantıksal sonuç olması gerektiği anlamına gelir. Son olarak, dördüncü ilke test edilebilirliktir. Tüm teoriler uygulanan yanlış yöntemler ile ampirik olarak test edilmelidir.
Deneysel Psikolojide Kullanılan Yöntemler
Peki, araştırmacılar insan aklı ve davranışlarını tam olarak nasıl araştırıyor? İnsan zihni çok karmaşık olduğu için, nasıl düşündüğümüz, hareket ettiğimiz ve hissettiğimize katkıda bulunan birçok faktörün araştırılması zor bir görev gibi görünüyor.
Deneysel psikologlar insan davranışlarını araştırmak için çeşitli farklı araştırma yöntemleri ve araçları kullanırlar.
1. Deneyler
Bazı durumlarda, psikologlar farklı değişkenler arasında neden-sonuç ilişkisi olup olmadığını belirlemek için deneyler yapabilirler.
Bir psikoloji deneyinin yürütülmesinin temelleri şunları içerir:
- Rastgele katılımcıları gruplara atama
- Operasyonel değişkenleri tanımlama
- Bir hipotez geliştirmek
- Bağımsız değişkenlerin manipüle edilmesi
- Bağımlı değişkenlerin ölçülmesi
Örneğin, araştırmacılar uyku yoksunluğunun bir sürüş testindeki performansı etkileyip etkilemediğine bakmak için bir çalışma yürütebilirler. Deneyci, sonucu etkileyebilecek diğer değişkenleri kontrol edebilir, ancak daha sonra katılımcıların bir sürüş testinden önceki geceyi aldıkları uyku miktarını değiştirebilir.
Tüm katılımcılar aynı sürüş testini bir simülatör veya kontrollü bir kurs üzerinden alacaktır.
Araştırmacılar sonuçları analiz ederek bağımsız değişkende (uyku miktarı) değişkenin bağımlı değişkende farklılıklara yol açıp açmadığını (sürüş testindeki performans) belirleyebilir.
Deneme birincil standart olmaya devam etmektedir, ancak psikolojik araştırmalarda vaka çalışmaları, korelasyon araştırmaları ve doğal gözlem gibi diğer teknikler sıklıkla kullanılmaktadır.
2. Vaka Çalışmaları
Vaka çalışmaları araştırmacıların tek bir birey veya bir grup insanı derinlemesine incelemesine olanak tanır.
Bir örnek olay incelemesi yaparken, araştırmacı konuyla ilgili mümkün olan her bir veri parçasını toplar, genellikle bir zaman diliminde ve çeşitli durumlarda ilgi alanına giren kişiyi gözlemler. Bireylerin geçmişi, aile tarihi, eğitim, iş ve sosyal yaşam gibi ayrıntılı bilgileri de toplanmaktadır.
Bu tür çalışmalar genellikle denemenin mümkün olmadığı durumlarda yapılır. Örneğin, bir bilim insanı, ilgilenen kişinin laboratuarda çoğaltılamayan benzersiz veya nadir bir deneyimi olduğunda bir vaka çalışması yapabilir.
3. İlişkisel Araştırma
Korelasyon çalışmaları , araştırmacıların farklı değişkenler arasındaki ilişkilere bakmalarını mümkün kılmaktadır. Örneğin, bir psikolog bir değişkenin arttığını, bir diğerinin de azalmaya eğilimli olduğunu not edebilir. Bu tür çalışmalar ilişkilere bakarken, nedensel ilişkileri ima etmek için kullanılamaz. Altın kural, korelasyonun nedenselliğe eşit olmamasıdır.
4. Naturalist Gözlem
Doğal gözlem , araştırmacılara, doğal ortamlarında insanları gözlemleme fırsatı verir. Bu teknik, araştırmacıların bir laboratuvar ortamının katılımcı davranışları üzerinde gereksiz bir etkisi olabileceğine inandığı durumlarda özellikle yararlı olabilir.
