Deney Arac覺 BOBO Bebei
BOBO Bebei (Hac覺 Yatmaz) Yuvarland覺覺nda veya iteklendiinde geri kalkabilmesi i癟in alt k覺sm覺 a覺rl覺kl覺, lobut eklinde ve bir palya癟o gibi boyanan iirilebilir bir oyuncakt覺r.
BOBO BEBE襤 YAN襤 HACIYATMAZ, psikolojik arat覺rma tarihinde, 癟ocuklar覺n ayn覺 ortamda bulunduklar覺 ya da televizyonda g繹rd羹kleri yetikinlerin agresif davran覺lar覺n覺 taklit etme eiliminde olduunu g繹stermek amac覺yla Albert Bandura (1925) taraf覺ndan d羹zenlenen bir dizi klasik deneyde kullan覺lmas覺yla 羹nlenmitir.
Banduran覺n sosyal 繹renme teorisi, bir癟ok davran覺覺n 繹zellikle ebeveynler ve dier 繹nemli yetikinler olmak 羹zere modellerin taklit edilmesi yoluyla 繹renildiini, ayn覺 zamanda kitle iletiim ara癟lar覺ndaki modellerin de 繹renildiini 繹ne s羹rm羹t羹r. Bandura, 1961de Stanford niversitesinde profes繹rken bu teoriyi, bir yetikin i癟eri geldiinde ve be ayakl覺 bir Bobo bebeine
vurmaya balad覺覺nda, 羹癟 ile alt覺 yalar覺ndaki erkek ve k覺zlar覺n bir oyun odas覺nda oyuncaklarla oynad覺覺 bir deneyle test etti.
Daha sonra 癟ocuklara oyunca覺n 3 ayakl覺 癟ocuk modeli ile oynama ans覺 verildiinde, agresif modelleri g繹zlemleyen 癟ocuklar覺n Bobo bebeine daha fazla vurma eiliminde olduklar覺 g繹zlendi. Erkeklerin k覺zlara g繹re fiziksel olarak daha agresif olmalar覺 daha olas覺yd覺 ve genelde 癟ocuklar erkek modelleri daha fazla taklit ettiler. Deneyin daha sonraki bir versiyonunda, iddetli bir model olan bir videoyu izleyen 癟ocuklar, Bobo bebeine daha sald覺rgan olma eilimindeydiler.
Bobo bebei deneyleri, genellikle TV programlar覺nda, filmlerde vb. iddetin potansiyel etkisine dair kan覺t olarak g繹sterilmekte ve ayn覺 zamanda, 癟ocuklar覺n bakalar覺n覺 izleyerek nas覺l davranmalar覺 gerektiini ve davran覺lar覺n覺 buna g繹re taklit etmelerini veya modellediklerini 繹rendikleri teorisini destekliyor gibi g繹r羹nmektedir.Ancak, psikolojinin kendi i癟inde bu klasik deneylerin durumu tart覺mal覺d覺r.
襤lgili etik meselelerin yan覺 s覺ra Bobo bebei deneyinin zay覺f yap覺 ge癟erliliine sahip olduu, yani 癟ocuklar覺n g繹sterdii sald覺rgan davran覺覺n asl覺nda bol iti kak覺l覺 bir amata gibi olduu, onlar覺n g羹l羹msedii ve kahkaha att覺覺, baka bir deyile Banduran覺n deneylerinin ger癟ek d羹nyada sald覺rgan davran覺lar hakk覺nda 癟ok fazla ey s繹ylemedii tart覺覺lmaktad覺r. Bunu ileri s羹rmenin bir baka nedeni de deneylerin ekolojik ge癟erlilikten yoksun olmas覺d覺r.
Daha ciddi bir eletiriye g繹re 癟ocuklar taraf覺ndan sergilenen davran覺, daha 癟ok deneyi yapan覺n talep ettii eydir, yani 癟ocuklar onlardan talep edilen ekilde davranm覺lard覺r. Bobo bebeine sert bir yetikin darbesi vurulduunu g繹ren 癟ocuklar, kendilerinin de ayn覺 ekilde davranmas覺 gerektiini varsaym覺lard覺r. Talep 繹zellikleri psikoloji deneylerinin tasar覺m覺nda 繹nemli bir sorundur ve Bobo bebei deneyi de buna klasik bir 繹rnektir.
Her ne kadar g羹n羹m羹zde daha 癟ok vuru torbalar覺 olarak bilinse de, Bobo bebekleri kolayca bulunabilirler, bu y羹zden her hal羹karda etik d羹羹nceler ve temelde kusurlu olma ihtimalini g繹z 繹n羹nde bulundurarak deneyi siz de tekrar edebilirsiniz.
