Washington Post’un haberine g繹re, arat覺rmac覺lar taraf覺ndan yap覺lan bir deney, d羹r羹stl羹k ve zeka aras覺ndaki ba覺 ortaya koydu. Arat覺rma 繹yle:
Kapal覺 bir kabine al覺nan kiilerden, tek balar覺nayken zar atmalar覺 ve d覺ar覺 癟覺k覺nca zar覺n sonucunu s繹ylemeleri istendi. Zar atan kiilere, zar覺n 羹zerinde yazan say覺 kadar para verilecei s繹ylendi. 1 atanlara 2.5 dolar verilirken, 2 atanlara 5, 6 atanlara ise 15 dolar verilecekti.
Deneye kat覺lanlar b繹ylece zar覺n sonucuyla ilgili yalan s繹ylemeye tevik edilirken, b繹ylesi bir durumda kimin yalan s繹yleyecei tespit edilmeye 癟al覺覺ld覺.
覺kan sonu癟lara g繹re zeki insanlar doru sonucu s繹ylemeye daha meyilli olurken, d羹r羹stl羹羹n ekonomik duruma, kiilerin 癟al覺覺p 癟al覺mamas覺na, dindar olup olmamalar覺na bal覺 olmad覺覺 g繹r羹ld羹.
Kiilerin kendi d羹r羹stl羹klerine dair s繹yledikleri eylerin de 繹nemli olmad覺覺 belirtilirken, kad覺nlar ve erkekler aras覺nda da d羹r羹stl羹k ve zeka fark覺 olmad覺覺 aktar覺ld覺.
D羹羹k zek璽l覺lar覺n yalan s繹ylemeye daha meyilli olduklar覺n覺 belirten arat覺rmac覺lar, zeki insanlar覺n daha 羹pheci olmalar覺 sebebiyle yalan s繹ylememeyi tercih ediyor olabileceini 繹ne s羹rd羹.
Zeki insan ahlak d覺覺 bir etkinlik yapt覺覺nda eninde sonunda bunum bedelini 繹deyeceini biliyor, bedelini 繹demezse bile vicdan覺 onun peini b覺rakmayaca覺n覺 ve sonunda astar覺 y羹z羹n羹 ge癟eceini biliyor. Zeki insanlar bir olaya girmeden, nas覺l yan etkileri olabileceini nas覺l sonu癟lar verebileceini d羹羹nebilecek 繹n g繹r羹ye sahiptirler. Aptal insanlar ise, 繹ng繹r羹de bulunam覺yor, kendine g羹veniyor ( cahil cesareti) ve k繹yl羹 kurnazl覺覺na bavurarak, kazanaca覺n覺 d羹羹n羹yor. Ancak zeki olmad覺覺 i癟in bir veya birden fazla parametreyi g繹zden ka癟覺r覺yor ve yakay覺 ele veriyor.
Zeki kimdir ?
Burada ilave etmem gereken 癟ok kritik bir ayra癟 var; biz toplum olarak zeki kelimesini doru kullanm覺yoruz, kendi 癟覺karlar覺 i癟in bakalar覺 kullanan veya ihtirasl覺 insanlar覺 zeki ve baar覺l覺 olarak tan覺ml覺yoruz ama bu doru deil bunlar asl覺nda hayduttur.
Bak覺n bir g羹n alman bir profes繹rle yemekte konuuyoruz bana dedi ki sevgili dostum sizin i adamlar覺 ile bizim i adamlar覺 aras覺nda 繹yle bir ayr覺m var:
Sizden 10 kii ie at覺l覺rken ertesi g羹n zengin olmak i癟in ura覺r, 9 u batar ama 1 i baar覺r, bor癟ta olan/hapsi boylayan o 9 u g繹z羹n羹z g繹rmez ama baaran o 1 i 繹v羹p durursunuz.Bizde 10 kii ie at覺l覺rken 10 sene sonra baar覺l覺 olmak i癟in plan yapar, ve 10 sene sonra 9 u baar覺rken 1 i baar覺s覺z olur, ki siz ya g繹rmezsiniz ( o kadar bekleyip g繹recek kadar sab覺rl覺 deilsiniz) yada baar覺s覺z olan 1 kiiye odaklan覺rs覺n覺z.
Sevgili okuyucu, bilim en b羹y羹k ahlakt覺r,
癟羹nk羹 bir eyi 繹l癟erken olduu gibi yazmal覺s覺n, o say覺y覺 tahrif ederken ger癟ek ile ba覺n覺 kesmi bulunursun ve bilgi ile ilikin kalmam覺 olur ki bunun ciddi sonu癟lar覺 var. Akademide ve mesleki hayat覺mda say覺larla oynayan 癟ok kii g繹rd羹m, her d羹zeyde, sizi temin ederim baar覺s覺zl覺klar覺n覺 g繹recek kadar ansl覺yd覺m, hi癟 biri iflah olmad覺. Hakikati kimse tahrif edemez ama kendi zihnin/ alg覺s覺n覺 tahrif eder ki buda g羹nd羹z g繹zlerini kapat覺p gecedir demek kadar anlams覺zd覺r.
Siz evreni ne sand覺n覺z, d羹zmece mi? 1.7 milyar km 繹tede saturne uydu g繹ndermeyi oyun mu sand覺n覺z, onu oraya g繹nderen matematik癟iler ve bilim insanlar覺 (NASA) bilin ki evreni olduu gibi g繹rmek, 繹l癟mek ve uygulamak i癟in, zekalar覺n覺n son s覺n覺r覺n覺 zorlamaktad覺rlar. 繹nce bilgi ile ilikimiz d羹zeltmeliyiz, yoksa bilgi bize uramaz.
羹nk羹:
Belirsizlik bilgisizliin dier halidir.
Dr. Anooshirvan Miandji
